Sitodruk to technika nanoszenia wzorów lub obrazów na różne powierzchnie przy użyciu specjalnej farby przesiewanej przez naciągnięte na ramce sitko. Może być stosowana na wielu materiałach, takich jak tkaniny, papier, drewno, metal, szkło, ceramika i wiele innych. Powszechnie wykorzystuje się ją do zdobienia koszulek, toreb, kubków, naklejek i praktycznie wszystkiego, co da się oznaczyć.
Choć początkowo sitodruk był procesem w pełni ręcznym, obecnie wykorzystuje się do tego celu zaawansowane maszyny. Zapewniają one większą efektywność, jakość i spójność w porównaniu z metodami tradycyjnymi. Dostępne są różne rodzaje maszyn do sitodruku, a wybór odpowiedniej zależy od skali produkcji, wymagań projektu i budżetu.
Maszyny ręczne
Najprostszym rodzajem są maszyny ręczne, idealne dla małych firm lub hobbystów. Jak sama nazwa wskazuje, wymagają one ręcznego nacisku na każdą drukowaną część. Maszyny te są tanie i proste w obsłudze.
Składają się one z podstawy, na której umieszcza się elementy do drukowania, ramki sitowej i mechanizmu dociskowego do przesiewania farby. Operator ręcznie napełnia siatkę farbą, a następnie naciska mechanizm dociskowy, aby przetrzeć farbę przez otwory w sitku na podłoże.
Choć proces ten jest pracochłonny, maszyny ręczne zapewniają świetną kontrolę nad ilością nanoszonej farby i siłą nacisku. Doskonale nadają się do tworzenia limitowanych edycji lub unikatowych projektów wymagających ręcznej precyzji.
Półautomatyczne maszyny cylindryczne
Większe firmy wykorzystują bardziej zaawansowane maszyny do sitodruku. Jednym z popularnych typów są półautomatyczne maszyny cylindryczne. Składają się one z płaskiej powierzchni drukującej oraz obracającego się walca, na który naciągana jest siatka.
Po przeniesieniu wzoru na siatkę, farba jest zgarniania na jej powierzchnię za pomocą rakla. Następnie walec obraca się, powodując przeniesienie farby z sitka na podłoże. Płaska powierzchnia drukująca może być przesuwana, co umożliwia drukowanie na większych przedmiotach.
Maszyny tego typu są znacznie szybsze i bardziej wydajne niż proste maszyny ręczne. Jednocześnie dają operatorowi większą kontrolę nad procesem dzięki opcjom regulacji ciśnienia, kątów i ustawień innych parametrów.
W zależności od rozmiaru i skomplikowania, półautomatyczne cylindry mogą przebiegać w pełni zautomatyzowanym cyklu produkcyjnym lub wymagać ręcznego ładowania i rozładowywania przedmiotów. Cenione są za doskonałe efekty i wysoką wydajność przy zachowaniu dużej wszechstronności.
W pełni zautomatyzowane maszyny
Na największą skalę przemysłową wykorzystuje się w pełni zautomatyzowane maszyny do sitodruku. Są to drogie, ale niezwykle wydajne urządzenia, umożliwiające masową produkcję z minimalną ingerencją człowieka.
Standardowe komponenty obejmują automatyczne systemy podawania i odbioru wydrukowanych przedmiotów, obrotowe cylindry nawijarki do sitodruku na dużych powierzchniach, ramiona do automatycznego napełniania i przesuwania farby oraz oprogramowanie komputerowe do zarządzania całym procesem.
Jedną z kluczowych zalet tych maszyn jest ich niesamowita prędkość działania. Dzięki ograniczonej potrzebie interwencji ludzkiej, mogą one produkować setki, a nawet tysiące wydruków na godzinę. Zapewniają również niemal nieograniczoną pojemność i możliwość drukowania na dowolnych powierzchniach o różnych kształtach i rozmiarach.
Ogromną zaletą jest również spójna jakość wydruków. Komputerowo sterowane, precyzyjne dozowanie farby i regulacja nacisku gwarantują, że każdy egzemplarz będzie praktycznie identyczny. Nieocenione w przypadku masowej produkcji np. dla branży odzieżowej czy reklamowej.
Zautomatyzowane linie sitodrukowe są skomplikowanymi i kosztownymi systemami. Jednak koszty te są w pełni rekompensowane nieporównywalną wydajnością i możliwościami. Małe niedociągnięcia mogą wpływać na jakość wydruków. Wymagane są regularne przeglądy i konserwacja.
Sprzęt wspomagający
Poza samymi maszynami do sitodruku, istnieje szereg innych urządzeń wspomagających i usprawniających ten proces. Jednym z nich są suszarki, wykorzystujące różne źródła ciepła lub promieniowanie UV do natychmiastowego utwardzania farb.
Przyspieszają one znacząco cały cykl produkcyjny, eliminując konieczność długiego suszenia każdej partii wydruków. Mogą być zintegrowane bezpośrednio z liniami produkcyjnymi lub działać jako osobne urządzenia.
Kolejnymi przydatnymi narzędziami są ekspozytor do naświetlania wzoru na sitach oraz polerka do ich czyszczenia. Pierwsze z nich używają źródeł światła do wypalania obrazu na powlekanych światłoczułą emulsją sitach. Drugie natomiast usuwają zaschnięte pozostałości farby, przygotowując sitka do ponownego użytku.
Duże firmy zatrudniają również specjalistyczne oprogramowanie do tworzenia i edycji grafik, zapewniania spójności kolorów oraz łatwego przygotowywania naświetlanych obrazów do sitodruku. Skomplikowane programy umożliwiają efektywną współpracę z klientami, tworzenie makiet i sprawne zarządzanie produkcją.
Inne akcesoria to wysokiej jakości rakle, tusze dedykowane różnym podłożom, środki do odtłuszczania i przygotowywania powierzchni czy środki do odświeżania sit. Dobrej jakości farby są krytyczne dla uzyskania ostrych, trwałych i żywych wydruków.
Obecnie przemysł sitodrukowy dysponuje szerokim asortymentem rozwiązań dla każdej skali produkcji. Od małych maszyn ręcznych, aż po w pełni zautomatyzowane linie. Właściwy dobór sprzętu powinien być podyktowany wymaganiami jakościowymi, wydajnościowymi i budżetem. Niezależnie jednak od skali, sitodruk pozostaje doskonałą metodą dekoracji powierzchni z niemal nieograniczonymi możliwościami.
